“KUŞATMA”YI OKURKEN

Ölü Ordunun Generali, Canavar, Kosova’ya Üç Ağıt. Bunlar, Arnavut yazar İsmail Kadare’den daha önce okuduğum romanlar. Kadare’den yeni bir roman okudum: Kuşatma (Profil Yayıncılık, İstanbul, Haziran 2011.) Tek kelimeyle “müthiş” bir roman Kuşatma. Okurken kalp atışlarım hiç yavaşlamadı.

İsmail Kadare, Arnavutların millî yazarı olma unvanını hak etmiş bir yazar bana kalırsa. (Arnavutların da böyle düşündüğünü, Kadare’yi ve onun romanlarını çok sevdiğini biliyorum.) Çünkü tarihle bugünü, geçmişle şimdiyi, hayatla ölümü hem kurgu hem gerçek bağlamında harmanlayarak anlatabilen bir yazar İsmail Kadare. Onun bu özelliğini, Kuşatma’yı okurken de yaşadım, gördüm, hissettim.

Ölü Ordunun Generali’nde, savaş ve insan kavramlarına İkinci Dünya Savaşı penceresinden bakan İsmail Kadare, Kuşatma’da savaş, insan, yaşam, ölüm ve din kavramlarına Arnavut-Osmanlı savaşı penceresinden bakıyor.

Roman, Osmanlı’nın bir Arnavut kalesini kuşatmasıyla başlıyor ve kuşatmanın bitmesiyle sona eriyor. Ancak romanın kurgusu, yukarıdaki cümle kadar basit değil. Romanını bölümler halinde kurgulayan Kadare, bu kurguda merkeze Osmanlı ve Arnavut insanını oturtuyor. Roman boyunca savaş ve ele geçirme-ele geçmeme ön plana çıkmış gibi görünse de arka planda Osmanlı ve Arnavut insanının insan yanı öyküleniyor.

Romanda iki anlatıcı var. Bu anlatıcılardan biri “içeriden” anlatıyor, öteki “dışarıdan”. İçeriden anlatan, Osmanlı tarafından kuşatılmış kalenin içinde yaşayan biri. Dışarıdan anlatıcı ise, yazar. Birinci anlatıcı, daha öznel, duyguları daha ön planda doğal olarak. Dışarıdan anlatıcı olan yazarın anlatımı ise, içeridekinin anlatımına göre daha soğukkanlı, daha nesnel denebilir. Zaten böyle bir anlatım tarzı da romandaki çatışmaya yakışan bir anlatım tarzı oluyor. Çünkü gerçek anlamdaki çatışmayı, savaşı, ölüm-kalımı dile getiriyor her iki taraf da.

Kuşatma, konusu, kurgusu ve anlatımıyla okunmayı hak eden güzel bir roman.