İlk Uçağı Yapan Denizlilinin Hikayesi

1924 yılında Türk Havacılığında önemli bir konuma sahip Vecihi Hürkuş tarafından ilk uçak tasarımı ve üretimini yaptığı dikkate alındığında, hiç bir alt yapıya eğitime sahip olmayan biri tarafından yapılan bir uçak (1926 – 1930 arası tahmini) yapılmış ve uçmuş. Bakın uçağın hikayesi ve uçağı yapan kişi neler yaşamış kısaca anlatalım.

Bahsi geçen uçağıDenizli’li Mehmet Sulu isminde odunculuk ve taş kırma işlerinde çalışan biri yapmış. . Hikayeyi ise 2006 yılında Emekli Hava Mühendis Albay Hüseyin Şimşek  Cafer Sadık Abalıoğlu Vakfı’nın kültür hizmeti olan Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi’nde anlattı. Araştırmada Mehmet Sulu’yu tanıyanlar ve görgü tanıklarının de bilgilerine başvurulmuş.

Mehmet Sulu 1909 yılında doğmuş ve yukarıdada bahsettiğimiz gibi taş kırma ve odunculuk işlerinde çalışmış. 4 çocuksahibi olan Sulu 1966 yılında hayatını kaybetmiş.

Mehmet Sulu

Dönemin yöneticileri, havacılık sevgisinin ve merakının aşılanmasını amaçlayan bir etkinlik için  pervaneli bir uçağın Denizli’ye gelmesini sağlamış, O zamnın şartlarının Türkiye’sinde iletişim olanaklarının çok sınırlı olduğunu düşünürsek yerçekimine meydan okuyan ve havada kuş gibi uçan bu araç  gösteriyi izleyen Denizli halkının olduğu gibi Sulu’nun da dikkatini çekmiş.

Uçağı çok farklı bir gözle inceleyen Sulu bir uçak yapmaya karar vermiş. İlk olarak otomobil motoru (o zamanlarda Denizli’de sadece 4 otomobil varmış ve Mehmet Sulu, annesinin bileziklerini satarak bu otomobillerden birini satın almış) ve tekerlerinden başka uçağın imalatında gürgen ağacı, saç ve bez kullanmış. 3 aylık bir süre zarfında uçağın yapımını tamamlaşmış  Sulu, bir evin bahçesinde gövde ve kanatlar olmak üzere iki parça halinde imal ettiği uçağı, at arabası ile taşıyarak uçuş denemesinin yapılacağı yerde montajını tamamlamış. Test uçuşunda kırılan ahşap pervane, tadilat sonrası yeniden yapılmış. Uçak imalat çalışmasının yeni başladığı zaman Eskişehir’den gelen bir müfettiş izinsiz yapılan bu çalışmayı durdurmaya uğraşmış. Engellemelere rağmen Mehmet  Sulu, uçağın üretimini tamamlamış ve Askerlik Şubesinde görevli Yüzbaşı Tahir  ve Binbaşı Osman komutanların izniyle uçuşun yapılmasına karar verilmiş.

Test uçuşu için  düz bir alan olması sebebiyle uçuşun yapılmasına uygun olan ve günümzde üzerinde Atatürk Stadyumu’nun bulunduğu bölgede uçak ilke kez havalanmış ve yerden 1 metre kadar yükselmiş.  Bu olay dönemin gazetelerinde büyük yankı uyandırınca Sulu Eskişehir’deki Tayyare Tamir Fabrikası’na götürülerek sınava sokulmuş ve işe alınmış. Bir süre sonra Sulu buradaki görevinden istifa ederek memleketine  dönmüş. Ancak tanıyanlar Sulu’nun istifa etmesinden suyduğu üzüntüyü hep kendilerine her fırsatta söylediklerini belirtmişler.

Hikaye böyle. Ama şaşkınlık verici. İlk defa duyduğum bir hikaye olduğu için siz havacılık meraklıları ile  paylaşmak istedim.

Meraklıları için Geçmişten Günümüze Denizli dergisinin pdf formatındaki adresi:

http://dergi.csavakfi.org.tr/sayilar/sayi9/files/assets/common/downloads/publication.pdf