Peki icra nedir, icra hukuku tam olarak neyi düzenler? İşte bu yazıda, icra hukukunu anlaşılır bir şekilde ele alacağız.

Kısaca İcra Hukuku

İcra hukuku, bir borcun ödenmemesi durumunda alacaklının, devlet gücünü kullanarak alacağını tahsil etmesini sağlayan hukuk dalıdır. Yani bir kişi ya da kurum, başka birinden alacağını tahsil edemiyorsa, bunu kendi başına değil; mahkeme ve icra dairesi aracılığıyla yapar. İşte bu süreci yöneten kuralların tamamı icra hukukunun konusudur.

Ayrıca bkz: Üsküdar İcra Avukatı

Neden İcra Hukukuna İhtiyaç Duyulur?

Hayatın doğal akışında insanlar birbirine borçlanabilir: bir alışveriş sonucu, kira sözleşmesiyle, hizmet karşılığı ya da mahkeme kararıyla… Ancak herkes borcunu zamanında ödemez ya da ödemezlik edebilir. İşte burada hukuki yollarla alacağın tahsil edilmesi gündeme gelir.

İcra hukuku, alacaklıyı koruyan ve borçlunun da haklarını gözeten bir sistem sunar. Ne alacaklı keyfi şekilde borçluya zarar verebilir, ne de borçlu borcunu görmezden gelip sorumluluktan kaçabilir.

İcra Hukuku Hangi Alanları Kapsar?

İcra hukuku kendi içinde bazı başlıklara ayrılır. En yaygın karşılaşılanları şunlardır:

• İcra Takibi: Alacaklının, borçlu hakkında resmi takip başlatmasıdır. İki türü vardır: ilamsız takip (senet, fatura gibi belgelerle) ve ilamlı takip (mahkeme kararıyla).
   
• Haciz: Borç ödenmezse borçlunun mal varlığına el konulması işlemidir. Ev eşyasından maaşına kadar pek çok varlık haczedilebilir.
   
• Tahliye: Kira borcunu ödemeyen kiracının, icra yoluyla evden çıkarılması işlemidir.
   
• İflas: Ticaretle uğraşan bir kişinin borçlarını ödeyemez hale gelmesi durumunda tüm mal varlığına el konularak toplu ödeme sürecinin başlatılmasıdır.
   

Bu başlıklar, bireyler kadar şirketlerin de sıkça karşılaştığı süreçlerdir.

İcra Takibi Nasıl Başlar?

Bir kişi alacağını alamadığında ilk adım olarak icra dairesine başvurur. Burada bir “takip talebi” hazırlanır ve borçluya bir ödeme emri gönderilir. Bu emri alan borçlunun:

• 7 gün içinde borca itiraz etme hakkı vardır (ilamsız takipte),
• Ya da ödeme emrine uyarak borcunu ödemesi beklenir.

Borçlu itiraz etmez ve ödeme yapmazsa süreç hacze kadar ilerleyebilir. Eğer elinizde mahkeme kararı varsa (yani ilamlı takip yapıyorsanız), borçlunun itiraz hakkı daha sınırlıdır ve haciz daha hızlı başlatılabilir.

Haciz Ne Zaman ve Nasıl Uygulanır?

Borçlu ödemezse, alacaklı haciz talebinde bulunabilir. İcra memurları, borçlunun evine, iş yerine ya da banka hesaplarına giderek haciz işlemini uygular. Ancak bu işlem yasaların belirlediği sınırlar içinde yapılır. Örneğin, borçlunun temel yaşam eşyalarına ya da maaşının tamamına el konulamaz.

Ayrıca, haczedilen mallar daha sonra icra ihalesiyle satılarak elde edilen gelirle alacak ödenir. Eğer satıştan fazla para kalırsa, bu miktar borçluya iade edilir.

İcra Hukukunda Tarafların Hakları

İcra hukuku, sadece alacaklıyı değil, borçluyu da korur. Borçluya savunma hakkı tanınır, bazı malların haczi yasaktır, ödeme planı talep edebilir. Aynı şekilde alacaklının da işlemleri hızla sonuçlandırma hakkı vardır.

Tarafların haklarını iyi bilmemesi, süreci hem uzatır hem de hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle icra sürecine girildiğinde mutlaka bir avukattan destek almak yerinde olur.

Sık Karşılaşılan Sorular

Borç ödenmezse hemen haciz gelir mi?
 Hayır. Önce icra takibi başlar, borçluya ödeme emri gönderilir. Haciz için bu sürecin tamamlanması gerekir.

İcra gelen kişi ne yapmalı?
 Ödeme emrini aldıktan sonra süresi içinde itiraz etmeli ya da ödeme yapmalıdır. Aksi takdirde haciz riski doğar.

Ev eşyaları haczedilir mi?
 Temel yaşam eşyaları (buzdolabı, yatak, ocak vs.) haczedilemez. Ancak lüks eşyalar ya da fazlalıklar haczedilebilir.

İcra Hukuku, Hukuki Bir Denge Unsurudur

İcra hukuku, bir tarafın diğerini mağdur etmesini engelleyen, adil bir tahsilat süreci sunar. Alacaklıya hakkını alma, borçluya da savunma imkânı verir. Günümüzde özellikle iş dünyasında, ticaret hayatında ya da kira ilişkilerinde icra hukukuyla karşılaşmak oldukça yaygındır.

İster alacaklı olun ister borçlu, icra sürecinde haklarınızı iyi bilmek ve gerektiğinde bir uzmandan destek almak, hem süreci hızlandırır hem de olası hataların önüne geçer.

Kaynak: Elif Karaca, İstanbul Avukat