Cenevizlilerin duvarını yıktılar!

İstanbul Beyoğlu’nda birçok insanın hayranlıkla bazen İstanbul’u seyrettiği zaman zaman ise yapıyı seyrettiği Galata Kulesi…

Bundan yüzyıllar önce Bizans İmparatoru Anastasius Oilosuz tarafından 528 yılında ahşap malzemeden bir fener kulesi olarak yaptırıldığı bilinmekte. Ancak yıllar geçtikçe Galata Kulesi yaşlanmak yerine daha sağlam ve dik durmaya başladı. Okuyarak bitiremeyeceğimiz kadar tarihi olaylara tanıklık eden bu kule birçok hasar almıştı. En bilinen hasarlarından biri ise II. Bayezid döneminde meydana gelen ‘küçük kıyamet’ olarak adlandırılan depremdi. Bu depremde yıpranan yapının onarımı Mimar Murad Hayrettin idaresinde tamamlanmıştı.

Yapının mimari durumundan söz edecek olursak kule Osmanlı-Türk, Ceneviz ve Roma kültürünün harmanlanmış hali. Ancak zamanında üç kültüründe bu yapı ile ilgili kullanım amaçları farklıydı.

Bazı kaynaklara göre kulenin zamanında zindan olarak kullanıldığı belirtilir ama bazı halk efsanelerine göre de zindanın şu anki yerinde Koyun Baba Türbesinin bulunduğu türbenin ise o zindanın son hatırası olduğu söylenir.

II. Selim döneminde çıkan yangınlarda feci hasar alan yapı ciddi bir onarımdan geçmiştir. Başka kaynaklarda ise 17.yy’da halka, çıkan yangınları duyurmak ayrıca gece yarısını belirtmek için kullanılan ‘kös’ davul çalınma yeriydi hatta günümüzde kullanılan ‘kös kös dinlemek’ deyiminin buradan geldiği de bilinmekte. Halk efsanesi mi bilemem ama esir düşen bir İspanyol 1552 yılında şu an adı Galata Kulesi olan yapıda yaşadıklarını ve ölenlerinde bu kulede bulunan hendeklere gömüldüğünü bir kaynakta anlattığını gördüm.

Dediğim gibi efsane mi yoksa doğruluk payı var mı bilemem ama bildiğim ve paylaşmak isteyeceğim masalsı iki efsane var. Türkiye topraklarında yaşayan herkesin mutlaka bir kez buna benzer duyduğu o efsaneler…

Bunlardan biri tabi ki Galata Kulesi’ne çıkan çiftlerin evleneceği... Ama bu rivayet nerden çıkmış biliyor musunuz?

Romalılar o dönemde kuleye çift olarak çıkan kadın-erkeklerin evleneceğini. Ancak çiftlerden biri daha önce çıktıysa, bu büyülü olayın etkisini kaybettiğine inanırlardı.

Diğeriyse tam bir masal kitaplarında okunabilecek kıvamda olan efsane Galata Kulesi ve Kız Kulesinin birbirlerine olan aşkı…

Bu aşkın bir kahramanı olan Hezarfen Ahmet Çelebi’nin de oldukça eğlenceli bir anısı vardır bu kuleyle alakalı;

Bildiğiniz üzere Hezarfen Ahmet Çelebi uçmayı kafasına koymuştu hatta bu olayı bir yazımda ayrıca da işlerim ancak kısa bir özet geçeyim: Hezarfen bir gün kendini Galata Kulesi’nden aşağıya bıraktı ve rüzgâr onun boğazı aşıp Üsküdar’a inmesine yardım etti.

Galata Kulesi ile ilgili olan efsanede ise Hezarfen’ in yüzyıllardır İstanbul Boğazı yüzünden kavuşamayan Kız Kulesine bu yüzyıllar içerisinde Galata Kulesi’nin biriktirdiği mektupları kavuşturdu. Sonunda bu aşkın imkansız ve karşılıksız olmadığını anlayan Kız Kulesi’ de her geçen yıl daha da güzelleşti ve iki yapıda birbirine bakarak yıllar boyu ayakta kalmayı başardı. Aşkları onları hep ayakta tuttu…

Ta ki 2020 yılına kadar, o kadar muharebelerin arasında kalan büyük depremler, yangınlar geçiren Galata Kulesi İBB ’den alınıp Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilen 1500 yıllık yapı restorasyon çalışması başlığı altında bir firma tarafından iç duvarlarının inşaat malzemesi ile yıkılarak tahrip edildi.

Şimdi insan soruyor bunca yıllık geçmişin değer verdiği ve koruduğu yapı da neden hasara yol açılıyor? Gerekli mercilerin bu duruma en kısa sürede bir çözüm bulmalarını biz sanatına ve geçmişine değer veren insanlar olarak talep ediyoruz.

Sanatla Kalın

SUDE İLKMENSOY