KRİPTO PARALAR HACZEDİLEBİLİR Mİ?

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte klasik paranın yanında çeşitli paralar da ortaya çıkmıştır. Bu anlamda dijital para, elektronik para ve sanal para kavramları ortaya atılmıştır. Blokzinciri teknolojisinin gelişmesi ile de bu teknolojik altyapıyı kullanan para birimi olan kripto paralar ortaya çıkmıştır. Son günlerde ekonomi gündeminde oldukça fazla yer kaplayan Bitcoin faaliyetleri, bazı ülkeler tarafından yasal olarak kabul edilmekte iken, Türkiye’de ise Bitcoin için tam olarak yasal bir zemin oluşturulamamıştır. Daha çok ceza ve vergi hukuku boyutuyla tartışılan kripto paraların bir malvarlığı değeri olarak nasıl konumlandırılması gerektiğinin henüz belirlenmemiş olması, kripto paraların icra hukuku alanında problematik bir görüntü çizmesine sebep olmaktadır. Bu bağlamda kripto paraların herhangi bir malvarlığı değeri gibi haczedilip edilemeyeceği, edilebilecekse bunların haczinin nasıl yapılacağı tartışmaları ortaya çıkmıştır.

KRİPTO PARA NEDİR?

                Kripto paralar devletlerce ihraç edilen ülke paralarından farklıdır. Bunlar belli bir ülkeye ait para birimleri değildir, üreticileri özel girişimcilerdir. Kripto paraların kullanımında ve tedavülünde bilişim teknolojileri kullanılmaktadır. Para sanal ortamda üretilmekte, saklanmakta ve kullanılmakta olup, bu paranın fizikî bir karşılığı da yoktur. Kripto paranın değeri herhangi bir ülke parasına, altın, gümüş gibi değerli bir madene de endeksli olmayıp, pazardaki arz ve talebe bağlı olarak belirlenen ve değişkenlik gösteren bir yapıdadır. Ancak gerçek para birimleriyle kripto paraların değişimi sağlanabilmektedir. Bu ise aracı kurumlar vasıtasıyla mümkündür. 

KRİPTO PARA HACZEDİLEBİLİR Mİ?

                Kripto paraların toplumda birer yatırım aracı olarak kullanıldığı günümüz itibarıyla bir gerçekliktir. Bu nedenle de diğer malvarlıkları gibi haczedilip haczedilemeyeceği konusunda önemli tartışmalar gündeme gelmektedir. Özellikle Nisan 2021’de İstanbul İcra Daireleri’nde ilk kez kripto para haczinin yapılması ve buna karşı borçlunun yaptığı haczedilemezlik şikâyetinin icra mahkemesince reddedilmesi, medya tarafından da yakından takip edilen bir mesele halini almıştır.

                Mahkeme ilgili kararında “Her ne kadar davacı, kripto paraların haczedilmeyeceğini iddia ederek şikayetçi olmuş ise de bu tür paraların da emtia ve menkul kıymetler kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, bir çeşit dijital döviz veya sanal para olarak kabul edildiği, dolayısıyla haczedilebileceği anlaşıldığından şikâyetin reddine dair karar verilmiştir.” denilmiştir. Mahkeme gerekçeli kararında kripto paraların bir çeşit dijital döviz veya sanal para olarak kabul edildiği sonucuna ulaşarak kripto paraların haczinin mümkün olduğuna karar vermiştir. Dolayısıyla Türk hukukunda kripto paraların haczini engelleyen yasal bir düzenleme bulunmamaktadır.

KRİPTO PARALAR NASIL HACZEDİLİR?

Kripto paraların haczi için de borçlunun kripto paralarının nezdinde işlem gördüğü aracı kuruma haciz ihbarnamesi gönderilir. Bu ihbarnamenin gönderilebilmesi için borçlunun mal beyanında bulunurken kripto paralarını malvarlığı içinde bildirmiş olması gerekir. Aksi takdirde haciz ihbarnamesine aracı kurumdan gelecek cevaba göre icra takibine devam edilmesi ya da son verilmesi gerekir. Aracı kurum kendi nezdinde borçluya ait kripto para varsa bunu ve miktarını ihbarnameye cevabında belirtmekle yükümlüdür. Bu takdirde borçlunun kripto paralarının alacaklının alacağını karşılayacak tutarına haciz konulur. İİK madde 89’a göre düzenlenmiş olan haciz ihbarnamesinde, ihbarnamenin aracı kuruma ulaştığı gündeki kur üzerinden kripto paranın TL karşılığının icra dairesine ödenmesi istenir. Bu konuda tartışılan bir diğer husus da kripto paranın haczi halinde onun hangi andaki kur üzerinden TL cinsine çevrileceğidir. Çünkü kripto paranın piyasa değeri çok kısa zaman aralıklarında değişebilmektedir. Ancak en doğru çözümün ihbarnamenin kuruma ulaştığı gündeki kur üzerinden işlem yapılması olduğu düşünülmektedir.