Özgül Öğrenme Güçlüğünün Erken Dönem Belirtileri ve Erken Müdahalenin Önemi

Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG) yaşam boyu devam eden nörolojik temelli gelişimsel bir bozukluktur. Etiyolojisine bakıldığından en belirleyici faktörün genetik faktör olduğu görülmektedir.

Günümüzde görüntüleme çalışmaları ile öğrenme güçlüğünün nörolojik profiline dair bilgiler artmıştır.

Yapılan birçok araştırma, ÖÖG erken belirtileri olarak, işitsel bellek, görsel bellek, motor koordinasyon, dil, organizasyon, zaman algısı alanlarında güçlükler olarak belirtilmiştir.

ÖÖG ‘de erken tanı, erken müdahale şansı tanımaktadır.

Erken müdahalenin bireylerin akademik, psikolojik, sosyal ve duygusal alanlarda yaşanılan problemleri en aza indireceği düşünülmektedir.

Erken dönemde tespit edilen ÖÖG, uygulanan erken müdahale programları ile Ülkemizde okulöncesi ÖÖG belirtilerine yönelik, ailelerin ve eğitimcilerin bilgilerinin yetersiz oluşu çocuklara sunulması gereken erken müdahale programlarının uygulanmasını geciktirmektedir.

Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?

Öğrenme güçlüğü belirtileri genellikle aşağıdaki etkenlerle kendini göstermektedir;

Konuşma ve telaffuzda gecikme

Bir şeyi isimlendirirken sözcük bulmada zorluk

Yaşından daha az sözcük dağarcığına sahip olma

Yüklemlerde yani temel kelimelerde zorlanıyorsa (gitmek, vermek, almak vb)

Hecelerin yerlerini değiştiriyorsa

Dinleme ve izlemede güçlük

Ses-harf arasındaki ilişkiyi öğrenmede güçlük

İki anlamlı ( Kafiyeli ) sözcükleri anlamada güçlük

Renkleri, sayıları ve harfleri öğrenmede güçlük

Derslerde özellikle geometrik şekilleri çizmede zorluk yaşıyorsa

Dikkat ve odaklanma sorunları yaşıyorsa

Yön bulmada zorluk ve yönleri karıştırma

Günlük işlerini izlemede ve yapmada zorluk

Arkadaşlarıyla ilişki kurmakta ve sürdürmekte zorluk

Zaman ve mekân sorunları yaşanıyorsa

El tercihi net olarak gerçekleşmemişse, Yazı yazarken el tercihi hala netleşmediyse

Yazı yazarken kalemi tutmada hatalı tutma varsa

Koordinasyon gerektiren oyunlarda zorluk (Bisiklet sürmek, topu takip etmek vb)

Plan yapmakta güçlük çekiyorsa, planlamada zorluk yaşama

Her konuda düşünmeden harekete geçme

Sık sık sakarlık ve kaza yaşıyorsa

Çocuğunuzda yukarıda yer alan belirtiler varsa bir uzmandan destek almanız gerekmektedir. Bu belirtiler çocuğunuzda öğrenme güçlüğü olduğunun göstergesi olabilir. Öğrenme güçlüğü yaşıyorsa çocuğunuz mutlaka bir uzmana başvurmanız gerekmektedir.

Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Öğrenme güçlüğü, bir zekâ sorunudur bir hastalık değil, ‘farklılık’ tır.

Öğrenme güçlüğü birtakım tedavi yöntemleriyle düzeltilebilir.

Öğrenme güçlüğü tedavi yöntemlerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

Çocukla beraber ailenin de eğitim alması gerekmektedir.

Beyinle ilgili detaylı bir inceleme yapılıp sorun nesnel bir şekilde ortaya konmalıdır.

Çoğunlukla ilaç kullanılmamaktadır. İlaç eğer çocukta öğrenme güçlüğüne eşlik eden kaygı, depresyon gibi hastalıklar varsa tercih edilmektedir.

Psikoloji eğitimiyle tedavi desteklenmelidir.

Öğretmen ve aile ile iş birliği yapmalıdır.

Okulun programının da takip edilmesi ve bu noktada çocuğa uygun çalışma planının yapılması gerekmektedir.

Uzmanın aile ve çocukla birlikte çalışıp, öğrenme kolaylıklarını çocuğa göre düzenlemesi gerekmektedir.

Çocuğunda öğrenme güçlüğü olduğunu fark eden ailenin ilk işi, çocuğu olduğu gibi kabul edip çocuğuyla beraber eğitim almak olmalıdır.

Çocuğuna uygun egzersizi yaptırmalıdır.

Örneğin; 1. sınıfta geç okumaya geçmiş bir çocuk için 10'ar dakikalık okuma seansları yapabilir ve çocuk da bunu taklit edebilir.

Çocuğun yazması çok zorlanmamalı, egzersizler yavaş yavaş yaptırılmalıdır.

Çocuklar bazı harfleri yanlış çizer, mesela B ve D'yi karıştırır. 1, 3 ve 7'yi ters yapar. Bunlar tipik belirtirdir.

Özellikle okuma sırasında atlamalar yaparlar.

Bu şekildeki atlamalar ilkokul birinci sınıfta düzeltilmediyse çocuk gelecek yıllarda akademik başarıda zorluklar yaşayabilir.

Kimi zaman lise son sınıfa kadar gelmiş çocuklarda bile öğrenme güçlüğü görülmekte ve düzeltilmektedir.

Ailenin öğrenme güçlüğü sorununu dikkate aldığı zaman 1-3 yıl arası tedavi ile bu şikâyet sona erdirilebilmektedir.

Ancak aile bu sorunu fark etmesine rağmen ciddiye almazsa sorunun çözümü için harekete geçmezse çocuk hayatının bir aşamasında okumaktan kaçmak gibi dersin başına oturmak istememe gibi kaçma davranışları ve davranış bozuklukları göstermektedir.

Bu davranışları engellemek için çocuğu anlayışla karşılayıp, gerekli yardımı almasını sağlamak gerekir. 
Bazen ders çalışma konusunda anne-baba ihtilafa düşüyor, aralarındaki ilişki bozuluyor.

Bu ve benzer olayların önüne geçebilmek amacıyla çocuğun ders çalışmasını sağlamak için araya gölge öğretmen, yardımcı abla koyabilirler ya da bu işi teknik olarak öğreten bir kurumdan destek alabilirler.

Ailelere burada düşen görev, çocuklarının farklı olan özelliklerini bulup, iyi taraflarını öne çıkarmak olmalıdır.

Çünkü bu çocuklar zihinsel engelli olmadıkları için birçok işi başarılı şekilde yapabilirler. Bu geçici bir durumdur. 

Öğrenme güçlüğü olan çocuklarda kısa süreli bellek problemleri olarak da değerlendirilebilmektedir. Bazı değerlendirme testleriyle sürecin olumlu bir şekilde ilerlemesi hedeflenmektedir.

5-17 yaş grubu çocuklara uygulanan CAS Testi (Cognitive Assessment System) zihinsel açıdan değerlendiren zeka ve yetenek testidir. CAS Testi kısa süreli görsel işitsel belleği ve dikkat ölçer.

HALİL KÖKEN

Özel Eğitim Uzmanı

Dip TES No:31004