TÜİK'ten Türkiye’de Kadınlara Dair Çarpıcı Veriler

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İstatistiklerle Kadın, 2024” raporunu 8 Mart Dünya Kadınlar Günü öncesinde kamuoyuyla paylaştı. Raporda, kadınların yüzde 31,5’inin yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olduğu ve yüzde 35,9’unun yaşadığı çevrede gece yalnız yürürken kendini güvensiz hissettiği belirtildi. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, 31 Aralık 2024 itibarıyla Türkiye nüfusunun yüzde 49,98’ini kadınlar, yüzde 50,02’sini ise erkekler oluşturuyor.

NÜFUS VE YAŞAM SÜRESİ: KADINLAR DAHA UZUN YAŞIYOR

ADNKS sonuçlarına göre, kadın nüfus 42 milyon 811 bin 834, erkek nüfus ise 42 milyon 853 bin 110 kişi olarak kaydedildi. Kadınlar ile erkekler arasındaki nüfus dengesi, yaş ilerledikçe kadınlar lehine değişiyor. 60-74 yaş grubunda kadınların oranı yüzde 52,0, 90 ve üzeri yaş grubunda ise yüzde 69,1 oldu. Hayat Tabloları’na göre, doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 77,3 yıl, kadınlarda 80,0 yıl, erkeklerde ise 74,7 yıl olarak hesaplandı. Kadınların erkeklerden 5,3 yıl daha uzun yaşadığı görüldü. Ancak sağlıklı yaşam süresi açısından erkekler öne çıkıyor; sıfır yaşında sağlıklı yaşam süresi kadınlarda 56,3 yıl, erkeklerde 59,0 yıl oldu.

EĞİTİMDE İLERLEME: KADINLARIN ORTALAMA EĞİTİM SÜRESİ 8,6 YIL

Ulusal Eğitim İstatistikleri, kadınların eğitim seviyesinde önemli bir ilerleme olduğunu ortaya koydu. 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresi 2011’de 7,3 yıl iken, 2023’te 9,3 yıla yükseldi. Kadınlarda bu süre 8,6 yıl, erkeklerde ise 10,1 yıl oldu. En az bir eğitim düzeyini tamamlayanların oranı 2008’de yüzde 75,1 iken, 2023’te yüzde 92,2ye ulaştı. Kadınlarda bu oran yüzde 87,8, erkeklerde ise yüzde 96,8 olarak gerçekleşti. Yükseköğretim mezunu kadınların oranı ise 2008’de yüzde 7,1 iken, 2023’te yüzde 22,7ye çıktı.

İŞGÜCÜ VE İSTİHDAM: EĞİTİM ARTTIKÇA KATILIM YÜKSELİYOR

Hanehalkı İşgücü Araştırması’na göre, 2023’te işgücüne katılma oranı Türkiye genelinde yüzde 53,3, kadınlarda yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 oldu. Eğitim seviyesi yükseldikçe kadınların işgücüne katılımı artıyor: Okuryazar olmayan kadınlarda yüzde 13,8, lise mezunlarında yüzde 37,4, yükseköğretim mezunlarında ise yüzde 68,9 olarak kaydedildi. İstihdam oranı ise kadınlarda yüzde 31,3, erkeklerde yüzde 65,7 oldu. En yüksek kadın istihdam oranı yüzde 38,9 ile Antalya, Isparta, Burdur bölgesinde, en düşük oran yüzde 19,8 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt bölgesinde görüldü.

GÜVENLİK VE YOKSULLUK: KADINLAR DAHA KIRILGAN

Yaşam Memnuniyeti Araştırması’na göre, 2024’te gece yalnız yürürken kendini güvensiz hissedenlerin oranı yüzde 25,7 iken, bu oran kadınlarda yüzde 35,9, erkeklerde yüzde 15,2 oldu. Kadınların yüzde 47,8’i, erkeklerin ise yüzde 69,7’si kendini güvende hissediyor. Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri’nde ise, yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranı toplam nüfusta yüzde 29,3, kadınlarda yüzde 31,5, erkeklerde yüzde 27,1 olarak belirlendi. 18-64 yaş grubunda bu oran kadınlarda yüzde 29,5, erkeklerde yüzde 23,1 oldu.

TOPLUMSAL ROLLER VE KAZANÇ FARKI

Evlenme İstatistikleri’ne göre, 2024’te kadınların ortalama ilk evlenme yaşı 25,8, erkeklerin ise 28,3 oldu. Kadınların yüzde 38,7’si kendinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evliyken, yüzde 16,7’si eşlerinden daha yüksek eğitimli. Boşanmalarda çocukların velayeti yüzde 74,4 oranında anneye verildi. Kazanç Yapısı İstatistikleri’nde ise, cinsiyetler arası ücret farkı tüm eğitim düzeylerinde erkekler lehine; yükseköğretim mezunlarında yüzde 17,4, lise mezunlarında yüzde 20 fark tespit edildi.

KADINLARIN TEMSİLİ: YÖNETİMDE VE SİYASETTE ARTIŞ

Kadın büyükelçi oranı 2011’de yüzde 11,9 iken, 2024’te yüzde 26,9a yükseldi. Meclisteki kadın milletvekili oranı ise 2007’de yüzde 9,1 iken, 2024’te yüzde 19,9 oldu. Üst ve orta düzey yönetici pozisyonlarında kadın oranı yüzde 20,6, BİST 50 şirketlerinde yönetim kurulu üyesi kadın oranı ise yüzde 19,4 olarak kaydedildi.