Paylaş

Denizli Çardak’ta Moğol Ulzii ve Tonyukuk izi bulundu

1230’da Ayaz bin Abdullah el Şahabi tarafından inşa edilen Çardak Kervansarayı’nda Moğol Ulzii motifi ve Tonyukuk tamgasının tespit edilmesi, Türk–Moğol kültürel etkileşimine ışık tuttu.

denizli24haber EDİTÖR Giriş: 05.12.2025 - 11:56 Güncelleme: 05.12.2025 - 11:56

Denizli Çardak’ta Moğol Ulzii ve Tonyukuk izi bulundu

13. yüzyıl Selçuklu mimarisinin önemli örneklerinden Çardak Kervansarayı, duvarlarında yer alan Moğol Ulzii motifi ve Tonyukuk tamgasıyla yeniden gündeme geldi. 1230 yılında Ayaz bin Abdullah el Şahabi tarafından inşa edilen tarihi yapı, taşıdığı sıra dışı sembollerle araştırmacıların ilgisini çekiyor.

ÇARDAK KERVANSARAYI’NDA SIRADIŞI TAMGA İZLERİ

Denizli’nin Çardak İlçesi sınırları içindeki Çardak Kervansarayı, hem Selçuklu dönemi mimarisi hem de üzerinde tespit edilen tamgalarla dikkatleri üzerine topluyor. 1230 yılında Ayaz bin Abdullah el Şahabi tarafından yaptırıldığı bilinen kervansarayın duvarlarında hem Moğol Ulzii tamgasının hem de Tonyukuk Yazıtı’nda görülen Türk tamgasının bulunması, yapıyı bilimsel açıdan daha da önemli hale getirdi.

Denizli Çardak’ta Moğol Ulzii ve Tonyukuk izi bulundu

MOĞOL ULZİİ MOTİFİ VE TONYUKUK TAMGASI

Araştırmacı-yazar Ümit Şıracı, iki tarihi sembolün aynı yapıda yer almasının, Türk ve Moğol kültürlerinin Selçuklu coğrafyasındaki etkileşimi açısından benzersiz bir bulgu olduğuna dikkat çekti. Şıracı, “Kervansarayın giriş cephesinde yer alan en dikkat çekici işaretlerden biri, Moğol kültüründe ‘Ölzii’ adıyla bilinen Ulzii tamgası. Moğolcada ‘uğur, talih, bereket, kut’ anlamına gelen bu işaret; Moğol, Buryat, Tuva ve Altay topluluklarında sıkça görülüyor. Tamganın bir Selçuklu kervansarayında yer almasının, ticaret yollarındaki kültürel etkileşimlerin somut bir göstergesi olduğunu hatırlatan Şıracı, ‘Sonsuzluk düğümünü andıran bu kadim motifin anlamları arasında, zarardan korunma, kötülükten uzak kalma, hayatın kesintisiz devamı, uyum ve dengeli ilişki, şans ve bereket gibi temalar bulunuyor. Kervansarayda bulunan bir diğer sembol ise Orhun Yazıtları’nın bilge veziri Tonyukuk’un boyuna ait olduğu düşünülen tamga. Aynı işaret, bugün Moğolistan’daki Bilge Tonyukuk Anıtı üzerinde de görülüyor. Bu işaret, Türk tarihinin en önemli devlet adamlarından biri olan Bilge Tonyukuk’un kültürel mirasının Anadolu’ya kadar ulaştığını gösteriyor. Bu keşif, Türk tamgaları ile Moğol sembollerinin Selçuklu döneminde aynı mimari mekânda yer almasının ilk örneklerinden biri olabilir." Dedi.

Denizli Çardak’ta Moğol Ulzii ve Tonyukuk izi bulundu

TARİHİ TAMGALAR İÇİN YENİ İNCELEME BEKLENİYOR

Çardak Kervansarayı üzerindeki tamgaların, Türk–Moğol ilişkilerinin Selçuklu dönemindeki yansımalarını ortaya koyması bakımından büyük önem taşıdığı ifade ediliyor. Yapının duvarlarındaki kabartmalar ve sembollerle ilgili yeni bir inceleme çalışması başlatılması beklenirken, uzmanlar bu işaretlerin yalnızca kültürel etkileşimle sınırlı olmayabileceğine dikkat çekiyor. “Uzmanlara göre, bu işaretlerin birlikte bulunması yalnızca kültürel etkileşimin değil, aynı dönemde ticaret yollarının güvenliği ve bereketi için yapılan ritüellerin de izlerini taşıyor olabilir" dedi.