Aile içi şiddet ve çocuk

Aile, çocukların korunma ve beslenme gibi en temel ihtiyaçlarını karşılıyor. Aile içinde bazen sesler yükselebiliyor, ebeveynler çocukların yanında tartışabiliyor, belki kardeşler birbiriyle anlaşmazlığa düşebiliyor. Her aile içinde böyle sıkıntılarla karşılaşılsa da şiddete dönüşen bu 'ufak sıkıntılar' çocukları birçok açıdan ciddi biçimde etkiliyor.

Çocukların gözlemlediği aile içi şiddet, ebeveynlerin sık sık çocukların yanında yüksek ses tonuyla tartışmaları, birbirlerine fiziksel olarak zarar vermeleri olarak tanımlanıyor. Çocukların büyüme sürecinde sıklıkla başvurdukları öğrenme yollarından biri de gözlem yoluyla öğrenme. Aile içinde çocukların özellikle ebeveynleri arasındaki kavgalı, çatışmalı iletişime şahit olması, sorun çözme yöntemi olarak şiddeti öğrenmesine sebep olabiliyor. Bazen de çocuklar, ebeveynlerinin aile içinde sık başvurdukları bu yöntemi 'gerekli' bir araç olarak algılayabiliyorlar. Böyle büyüyen çocuklar, yetişkinlik dönemine geldiklerinde ilişkilerinde şiddet kullanmaya eğilimli olabiliyorlar. Yani bugün aile içi şiddetin bir kurbanı olan çocuk, büyüdüğünde şiddeti uygulayan kişi olabiliyor. Çocuk yalnızca şiddete maruz kalmıyor, şiddet uygulamayı da öğreniyor.

Diğer taraftan, çocukların en temel ihtiyaçlarını karşılamakla sorumlu olan ebeveynler, kavga ortamında çocuğunun ihtiyaçlarını gözden kaçırabiliyorlar. İhmal edilen çocuklar, gelişimsel olarak olumsuz etkileniyorlar. Bazen ebeveynler kavga ortamının verdiği duygularla çocukların ortamda olduğundan da haberdar olamayabiliyorlar; bu da çocukları 'görünmez kurbanlar' yapıyor. Çocuk ihmali; gözetleme, denetleme eksikliği, çocuğun beslenme ve giyinme ihtiyaçlarını karşılamama, çocuğa güvenli bir yaşam alanı sağlamama olarak tanımlanıyor. Yapılan araştırmalara göre, çocuk ihmali çocukları travmatize ediyor ve sonraki davranışlarını etkiliyor.

Küçük yaşta aile içi şiddete tanık olan çocuklarda her çocuğun ev içi şiddete maruz kaldığı algısı oluşuyor. Bebeklerde ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda ise aile içi şiddet duygusal sıkıntılar yaşamalarına, gelişim düzeylerinin altında davranışlar sergilemelerine, fiziksel rahatsızlıklara ve özellikle tuvalet eğitiminde ve dil gelişiminde gerilemelere sebep oluyor. Ayrıca aile içinde şiddete belli bir süre maruz kalmış çocuklarda uyku problemleri, öğrenme güçlüğü veya sosyal problemler görülebiliyor. Ebeveynlerinden birinin fiziksel şiddete uğradığını gören çocuk, yoğun stres yaşamakla kalmıyor, sürekli olarak ebeveynini kaybetme korkusu yaşıyor. Bu etkiler direkt etkiler olmakla birlikte, çocuklar aile içi şiddetten dolaylı olarak da etkilenebiliyorlar. Örneğin, annenin yaşadığı stres ev ortamını etkiliyor, dolaylı olarak çocuk da evdeki şiddet ortamına direkt şahit olmamış olsa bile olumsuz olarak etkileniyor.

Aile içi şiddetin bilinen risk faktörlerinin etkisinin ötesinde, çocuk yetiştirmenin ilk 6 ayında ebeveynleri arasındaki şiddete maruz kalan çocukların, hayatlarının ilk 5 yılında meydana gelebilecek fiziksel ya da psikolojik istismar ve ihmale maruz kalma olasılığı üç kattan fazla artıyor.